Temel Kavramlar

    class Anahtar Sözcüğü

    Temel sınıf tanımı class anahtar sözcüğü ile başlar sınıf isminin ardından gelen bir çift kaşlı ayracın arasında sınıfa ait özelliklerin ve yöntemlerin tanımları bulunur.

    Sınıf ismi olarak herhangi bir geçerli yafta kullanılabilir ancak bu PHP için ayrılmış sözcüklerden biri olmamalıdır. Geçerli bir sınıf ısmı bir harf veya alt çizgi ile başlar, sayılar, harfler veya alt çizgiler içerebilir. Bir düzenli ifade olarak şöyle bir şablonla eşleşmelidir: ^[a-zA-Z_\x80-\xff][a-zA-Z0-9_\x80-\xff]*$.

    Bir sınıfın kendi sabitleri, değişkenleri (bunlara "özellik" de denir) ve işlevleri (bunlara "yöntem" de denir) olabilir.

    Örnek 1 - Basit bir sınıf tanımı

    <?php
    class BasitSınıf
    {
    // özellik bildirimi
    public $öntanımlı = 'öntanımlı bir değer';

    // yöntem tanımı
    public function ÖntanımlıyıGöster() {
    echo     $this->öntanımlı;
    }
    }
    ?>

    Bir nesne bağlamı içinden bir yöntem çağırmak için $this diye bir sözde değişken kullanılır. $this çağrılan nesnenin değeridir.

    Uyarı

    Statik olmayan yöntemin statik olarak çağrılması Error yavrulanmasına sebep olur. PHP 8.0.0 öncesinde bunun kullanımdışı olduğuna dair bir uyarı verilir ve tanımlanmamış olarak $this ile sonuçlanırdı.

    Örnek 2 - $this sözde değişkeninin kullanımı

    <?php
    class A
    {
    function     foo()
    {
    if (isset(    $this)) {
    echo     '$this tanımlı (';
    echo     get_class($this);
    echo     ")\n";
    } else {
    echo     "\$this tanımsız.\n";
    }
    }
    }

    class     B
    {
    function     bar()
    {
    A::foo();
    }
    }

    $a = new A();
    $a->foo();

    A::foo();

    $b = new B();
    $b->bar();

    B::bar();
    ?>

    Yukarıdaki örneğin PHP 7 çıktısı:

     $this is defined (A) Deprecated: Non-static method A::foo() should not be called statically in %s on line 27 $this is not defined. Deprecated: Non-static method A::foo() should not be called statically in %s on line 20 $this is not defined. Deprecated: Non-static method B::bar() should not be called statically in %s on line 32 Deprecated: Non-static method A::foo() should not be called statically in %s on line 20 $this is not defined.

    Yukarıdaki örneğin PHP 8 çıktısı:

     $this is defined (A) Fatal error: Uncaught Error: Non-static method A::foo() cannot be called statically in %s :27 Stack trace: #0 {main} thrown in %s on line 27

    Salt okunur sınıflar

    PHP 8.2.0 ve sonrasında, bir sınıf readonly değiştiricisi ile imlenebilmektedir. Bir sınıfın readonly imlenmesi bildirilen her özelliğe readonly değiştiricisi eklenmesine ve dinamik özelliklerin oluşturulmasının engellenmesine neden olur. Dahası, AllowDynamicProperties özniteliği kullanılarak bu engelleme kaldırılamamakta, böyle bir çaba bir derleme anı hatasını tetiklemektedir.

    <?php
    #[\AllowDynamicProperties]
    readonly class     Foo {
    }

    // Ölümcül hata: #[AllowDynamicProperties] readonly class Foo'ya uygulanamaz
    ?>

    Türsüz ve statik özellikler readonly değiştiricisi ile imlenemez ve salt okunur sınıflarda bildirilemez:

    <?php
    readonly class Foo
    {
    public     $bar;
    }

    // Ölümcül hata: Salt okunur Foo::$bar özelliğinin bir türü olmalı
    ?>
    <?php
    readonly class Foo
    {
    public static     int $bar;
    }

    // Ölümcül hata: Salt okunur class Foo statik özellikler bildiremez
    ?>

    Salt okunur (readonly bildirimli) bir sınıfın genişletilebilmesi için gerek ve yeter koşul çocuk sınıfının da salt okunur sınıf olmasıdır.

    new Anahtar Sözcüğü

    Bir sınıfın örneğini oluşturmak için new anahtar sözcüğü kullanılmalıdır. Nesnenin hata durumunda daima yeni bir değişkene atanarak oluşturulması için kurucusunun bir istisna oluşturmaması gerekir. Sınıflar, örnekleme öncesi tanımlanmış olmalıdır (ve bu, bazı durumlarda bir gereksinimdir).

    Bir string türünde dizge new ile kullanılmış bir sınıf ismi içeriyorsa bu sınıfın yeni bir örneği oluşturulur. Eğer sınıf bir isim alanı içersindeyse bu yapılırken sınıfın tam nitelenmiş ismi kullanılmalıdır.

    Bilginize:

    Sınıfın yapıcısına iletilecek hiçbir bağımsız değişken yoksa, sınıf adından sonra parantez kullanmak gerekmez.

    Örnek 3 - Bir sınıf örneğinin oluşturulması

    <?php
    $örnek     = new BasitSınıf();

    // Bu bir değişkenle de yapılabilir:
    $sınıf = 'BasitSınıf';
    $örnek = new $sınıf(); // new BasitSınıf()
    ?>

    PHP 8.0.0 ve sonrasında, keyfi ifadelerde new kullanımı desteklenmektedir. İfade bir dizge üretiyorsa daha karmaşık örneklemeler mümkündür. İfadelerin parantez içine alınması gerekir.

    Örnek 4 - Keyfi ifadelerle örnekleme

    Örnekte sınıf ismini üretmekte kullanılan çeşitli ifadeler gösterilmiştir. Bir işlev çağrısı, dizge birleştirme ve ::class sabiti.

    <?php

    class ClassA extends \stdClass {}
    class     ClassB extends \stdClass {}
    class     ClassC extends ClassB {}
    class     ClassD extends ClassA {}

    function     getSomeClass(): string
    {
    return     'ClassA';
    }

    var_dump(new (getSomeClass()));
    var_dump(new ('Class' . 'B'));
    var_dump(new ('Class' . 'C'));
    var_dump(new (ClassD::class));
    ?>

    Yukarıdaki örneğin PHP 8 çıktısı:

     object(ClassA)#1 (0) { } object(ClassB)#1 (0) { } object(ClassC)#1 (0) { } object(ClassD)#1 (0) { }

    Sınıf bağlamında yeni bir nesneyi new self veya new parent kullanarak oluşturmak mümkündür.

    Oluşturulmuş bir sınıf örneğinin yeni bir değişkene atanması sırasında, yeni değişken, atanan nesneyle aynı örneğe erişecektir. Bu davranışın örneklerin bir işleve aktarılmasından bir farkı yoktur. Kopyalamak suretiyle oluşturulmuş bir nesnenin daima bir kopyası yapılabilir.

    Örnek 5 - Nesne Atama

    <?php
    $örnek     = new BasitSınıf();

    $atama = $örnek;
    $gönderim =& $örnek;

    $örnek->var = '$atama bu değere sahip olacak';

    $örnek = null; // $örnek ve $gönderim null olur

    var_dump($örnek);
    var_dump($gönderim);
    var_dump($atama);
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     NULL NULL object(BasitSınıf)#1 (1) { ["var"]=> string(30) "$atama bu değere sahip olacak" }

    Bir nesnenin örneğini oluşturmak için yeni yollar kullanılabilmektedir:

    Örnek 6 - Yeni nesneler oluşturmak

    <?php
    class Test
    {
    static public function     getNew()
    {
    return new static;
    }
    }

    class     Child extends Test
    {}

    $obj1 = new Test();
    $obj2 = new $obj1;
    var_dump($obj1 !== $obj2);

    $obj3 = Test::getNew();
    var_dump($obj3 instanceof Test);

    $obj4 = Child::getNew();
    var_dump($obj4 instanceof Child);
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     bool(true) bool(true) bool(true)

    Yeni oluşturulmuş bir nesnenin üyesine tek bir ifadede erişmek mümkündür:

    Örnek 7 - Yeni oluşturulmuş bir nesnenin üyesine erişim

    <?php
    echo (new DateTime())->format('Y');
    ?>

    Yukarıdaki örnek şuna benzer bir çıktı üretir:

     2016

    Bilginize: PHP 7.1'den önce, bir yapıcı işlev tanımlanmamışsa bağımsız değişkenler değerlendirilmez.

    Özellikler ve Yöntemler

    Sınıf özellikleri ve yöntemleri ayrı isim alanlarında ("namespace") yer alır, dolayısıyla bunlar aynı isimde olabilir. Sadece bağlama bağlı kalarak, bir özelliğin mi yoksa bir yöntemin mi çağrıldığına (yani, bir değişkene erişim veya işlev çağrısı) bakmadan her ikisi de aynı gösterimle kullanılabilir.

    Örnek 8 - Özelliğe erişim ya da yöntem çağrısı

    <?php
    class Foo
    {
    public     $bar = 'özellik';

    public function     bar() {
    return     'yöntem';
    }
    }

    $obj = new Foo();
    echo     $obj->bar, PHP_EOL, $obj->bar(), PHP_EOL;

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     özellik yöntem

    Bunun anlamı: Bir özelliğe atanmış bir anonim işlevi doğrudan çağırmak mümkün değildir. Bunun yerine, özellik önce örneğin bir değişkene atanmalıdır. Böyle bir özelliği parantez içine alarak doğrudan çağırmak mümkündür.

    Örnek 9 - Bir özelliğe atanmış bir anonim işlevi çağırmak

    <?php
    class Foo
    {
    public     $bar;

    public function     __construct() {
    $this->bar = function() {
    return     42;
    };
    }
    }

    $obj = new Foo();

    echo (    $obj->bar)(), PHP_EOL;

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     42

    extends Anahtar Sözcüğü

    Bir sınıfın bildiriminde extends anahtar sözcüğü kullanılarak başka bir sınıfın sabit, yöntem ve özellikleri miras alınabilir. Çok sayıda sınıfı miras alarak genişlemek mümkün değildir, bir sınıf sadece bir ana sınıfı miras alabilir.

    Miras alınan sabit, yöntem ve özellikler, ebeveyn sınıfta tanımlı isimleriyle yeniden bildirilerek geçersiz kılınabilir; bu sadece ebeveyn sınıfın final tanımlı yöntemleri ve sabitleri için yapılamaz. Geçersiz kılınmış yöntemlere ve statik özelliklere parent:: öneki ile atıfta bulunarak erişilebilir.

    Bilginize: PHP 8.1.0 itibariyle, sabitler final olarak bildirilebilmektedir.

    Örnek 10 - Basit bir sınıfın miras alınması

    <?php
    class EkSınıf extends BasitSınıf
    {
    // ebeveyn yöntemi yeniden bildirelim
    function değerGöster()
    {
    echo     "Sınıf genişletiliyor\n";
    parent::değerGöster();
    }
    }

    $ek = new EkSınıf();
    $ek->değerGöster();
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     Sınıf genişletiliyor bir öntanımlı değer

    Bağımsız değişken sırası uyumluluk kuralları

    Bir yöntem geçersiz kılınırken bağımsız değişkenlerin yerleri ebeveyn yöntem ile uyumlu olmalıdır. Aksi takdirde, ölümcül bir hata üretilir. PHP 8.0.0 öncesinde E_WARNING seviyesinde bir hata üretilirdi. Bağımsız değişkenlerin yerleri, özgüllük kurallarına uyuyorsa, zorunlu bir bağımsız değişkeni isteğe bağlı duruma getiriyorsa ve yalnızca isteğe bağlı yeni bağımsız değişkenler ekliyor ve görünürlüğü kısıtlamıyor, yalnızca rahatlatıyorsa uyumludur. Bu, Liskov İkame İlkesi olarak bilinir. Kurucu ve özel yöntemler bu uyumluluk kurallarından muaf olduğundan bir uyuşmazlık durumunda ölümcül bir hata oluşmaz.

    Örnek 11 - Uyumlu çocuk yöntemler

    <?php

    class Base
    {
    public function     foo(int $a) {
    echo     "Geçerli\n";
    }
    }

    class     Extend1 extends Base
    {
    function     foo(int $a = 5)
    {
    parent::foo($a);
    }
    }

    class     Extend2 extends Base
    {
    function     foo(int $a, $b = 5)
    {
    parent::foo($a);
    }
    }

    $extended1 = new Extend1();
    $extended1->foo();
    $extended2 = new Extend2();
    $extended2->foo(1);

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     Geçerli Geçerli

    Aşağıdaki örnekler, bir bağımsız değişkeni kaldıran veya isteğe bağlı bir bağımsız değişkeni zorunlu kılan bir çocuk yöntemin ebeveyn yöntemle uyumlu olmadığını gösterir.

    Örnek 12 - Bir çocuk yöntem bir bağımsız değişkeni kaldırdığında ölümcül hata oluşur

    <?php

    class Base
    {
    public function     foo(int $a = 5) {
    echo     "Geçerli\n";
    }
    }

    class     Extend extends Base
    {
    function     foo()
    {
    parent::foo(1);
    }
    }

    Yukarıdaki örneğin PHP 8.0 çıktısı şuna benzer:

     Fatal error: Declaration of Extend::foo() must be compatible with Base::foo(int $a = 5) in /in/evtlq on line 13

    Örnek 13 - Bir çocuk yöntem isteğe bağlı bir bağımsız değişkeni zorunlu kıldığında ölümcül hata oluşur

    <?php

    class Base
    {
    public function     foo(int $a = 5) {
    echo     "Geçerli\n";
    }
    }

    class     Extend extends Base
    {
    function     foo(int $a)
    {
    parent::foo($a);
    }
    }

    Yukarıdaki örneğin PHP 8.0 çıktısı şuna benzer:

     Fatal error: Declaration of Extend::foo(int $a) must be compatible with Base::foo(int $a = 5) in /in/qJXVC on line 13
    Uyarı

    Bir çocuk sınıfta bir yöntemin bağımsız değişkenini yeniden adlandırmak bağımsız değişken sırası uyumsuzluğu değildir. Ancak, isimli bağımsız değişkenler kullanılırsa çalışma zamanı hatasına (Error) neden olacağından bu önerilmez.

    Örnek 14 - Bir çocuk sınıfta isimli bağımsız değişkenler yeniden adlandırıldığında hata oluşur

    <?php

    class A {
    public function     test($foo, $bar) {}
    }

    class     B extends A {
    public function     test($a, $b) {}
    }

    $obj = new B;

    // Pass parameters according to A::test() contract
    $obj->test(foo: "foo", bar: "bar"); // HATA!

    Yukarıdaki örnek şuna benzer bir çıktı üretir:

     Fatal error: Uncaught Error: Unknown named parameter $foo in /in/XaaeN:14 Stack trace: #0 {main} thrown in /in/XaaeN on line 14

    ::class

    class anahtar sözcüğü, ayrıca sınıf isim çözünürlüğü için de kullanılabilmektedir. SınıfAdı sınıfının tam nitelenmiş ismini SınıfAdı::class biçeminde kullanarak bir dizge elde edilebilir. Bu, özellikle isim alanlı sınıflarda çok kullanışlıdır.

    Örnek 15 - Sınıf adı çözünürlüğü

    <?php
    namespace NS {
    class     SınıfAdı {
    }

    echo     SınıfAdı::class;
    }
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     NS\SınıfAdı

    Bilginize:

    ::class kullanarak sınıf ismi çözünürlüğü bir derleme zamanı dönüşümüdür. Yani, sınıf ismi dizgesi oluşturulduğu sırada otomatik bir yükleme henüz oluşmamıştır. Sonuç olarak, sınıf henüz mevcut değilken bile sınıf isimleri genişletilir. Bu durumda hiçbir hata oluşmaz.

    Örnek 16 - Eksik sınıf adı çözümlemesi

    <?php
    print Does\Not\Exist::class;
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     Does\Not\Exist

    PHP 8.0.0'dan itibaren, ::class nesnelerde de kullanılabilir. Bu çözümleme derleme zamanında değil çalışma zamanında gerçekleşir. Etkisi, nesne üzerinde get_class() işlevini çağırmakla aynıdır.

    Örnek 17 - Nesne adı çözümlemesi

    <?php
    namespace NS {
    class     ClassName {
    }
    }
    $c = new ClassName();
    print     $c::class;
    ?>

    Yukarıdaki örneğin çıktısı:

     NS\ClassName

    Güvenli Null yöntemler ve özellikler

    PHP 8.0.0'dan itibaren, özelliklere ve yöntemlere, "güvenli null" işleci ile de erişilebilir: ?->. Güvenli null işleci, yukarıdaki özellik veya yöntem erişimiyle aynı şekilde çalışır, tek fark, başvurulan nesne null ise bir istisna yerine null döner. Başvurulan nesne bir zincirin parçasıysa, zincirin geri kalanı atlanır.

    Etkisi, her bir erişimi önce is_null() denetiminden geçirmeye benzer, ancak daha karmaşıktır.

    Örnek 18 - Güvenli Null İşleci

    <?php

    // PHP 8.0.0 ve sonrasında, bu satır:
    $result = $repository?->getUser(5)?->name;

    // aşağıdaki kod kümesi ile aynıdır:
    if (is_null($repository)) {
    $result = null;
    } else {
    $user = $repository->getUser(5);
    if (    is_null($user)) {
    $result = null;
    } else {
    $result = $user->name;
    }
    }
    ?>

    Bilginize:

    Güvenli Null işleci işleci, en iyi, null değerinin bir özellik veya yöntem dönüşü için geçerli ve beklenen olası bir değer olarak kabul edilmesi durumunda kullanılır. Bir hatayı belirtmek için, bir istisna oluşturmak tercih edilebilir.

    To Top